...

Babageldi Joraev

@ylmy.goldaw
Pedagog, filosof

Kitapsöýer, ýazyjy we spiker. Oýlanma we içgepletme ýazmagy halaýaryn. Filosofiýa, psihologiýa we syýasat bilen gyzyklanýaryn. Ele almagy halaýan temam döwrüň ahlak we moral meseleleri.

Barlyk taglymaty, barlyk kategoriýasy we Aristotel

Näme zada barlyk diýip bolar? Bar zadyň hakykatdan hem bardygyny nädip bilmeli? Gyzykly soraglar gerek?! Barlyk sözi, anyk düşündiriş bererden giň manyly söz. Ol düşünje, aňladylýan ýagdaýa görä giň hem-de dar manyda ulanylýar. Giň manyda barlyk bu – biziň daş-töweregimizi gurşap alýan OBÝEKTIW reallykdyr (ideal hem material barlyklaryň ählisi degişli). Dar manyda alynanda, duýgy organlary bilen alynan maglumatlar esasynda aňymyzda peýda bolýan şöhlelenmedir ( SUBÝEKTIW häsiýetli) Barlyk düşünjesiniň esasy kriteriýalary wagt, giňişlik we hereketdir. Eger…

Barlyk taglymaty, barlyk kategoriýasy we Aristotel

Iki akymyň arasynda - geçmiş bilen geljegiň arasynda şu gün bar

Şu gün bilen ýaşamaly - diýilýär. Şu gün haçan? Düýnki şu günmi ýa ertirki şu gün? Her günem "şu gün" bolup bilermi? Ýa-da belki düýnki gün "şu gündir"?.. Şu meselä men şeýleräk seredýärin: şu gün diýilen zat bolman biler; ki düýniň täsiri hemişe bar, ertiriň täsiri hem şeýle. Bu mende hemişe şeýle bolupdy. "Pursaty ýaşa" jümlesini kän eşiden hem bolsam "pursatda ýaşamagy" başarmadym. Köplenç, özümi iki zadyň arasynda elewräp ýören sergezdan ýaly duýýaryn. Ne belli…

Iki akymyň arasynda - geçmiş bilen geljegiň arasynda şu gün bar

Içimizdäki dolduryp bolmajak boşluk... ýa-da "Geçmiş ömürler" filminiň mazmuny

- Aňlamak üçin aň gerek, pikirlenmek üçin beýni... ýatlamak üçin hatyra. Hakydamdan gitmedigiň pursat, sen hemişe ýadymda... "Geçmiş ömürler"... Biraz bu film hakynda ýazasym geldi. Çuň manyly we kän zadyň üstünde oýlanmaga mejbur eden filmlerden biri. "- Eger bir adam beýleki biri bilen duşuşan bolsa, onda olary geçmiş ömürleriniň birinde inýen baglandyr..." Ine, şu sözlem "Geçmiş ömürler" filminiň pelsepewi tarapyny doly beýan edýär. Film aslynda durmuşyň manysy, bagt, iş durmuşy, arzuwlar, "men-iň" gadyry, ruhy gymmatlyklar…

Içimizdäki dolduryp bolmajak boşluk... ýa-da "Geçmiş ömürler" filminiň mazmuny

Klero (II bölüm)

Hawa... Ol uka batdy, elbetde ýerinda başga biri bolsa ol hem uklardy... Oglanjyk bolsa pejiň gapdalyndaky oturgyçda oturyp ýolagçyny synlaýardy... Eýsem bu ýolagçy kim? Oglanjygyň gözi bilen bu nätanyş myhmany tanalyň: edil şu wagt ol aýratyn bir älemdi, adam emma başga adam, hemmeler ýaly däl, üýtgeşik adam. Onuň sudury zemin gözelliginden däl, onuň özi hem zeminli däl, megerem ol arşdan gelen bolsa gerek... Başga biri bolsa oňa adaty gyzjagaz diýerdi, emma oglanjyk üçin ol aýratyn…

Klero

Bu bir meňzetme... Käte şeýle-de bolaýýar! Uly tokaýda ýalňyz öýjagaz... Öýüň içinde täsin bir oglanjyk; göräýmäge adaty ýaly... Onuň hem saçlary bar, özem altyn öwüsýär, sarymtyl bugdaý reňkli; onuň hem burny bar, ne uzyn, ne-de kelte, ne inçe, ne-de ýogyn, adaty bir burun; onuň hem gözleri bar, goňur, asman ýyldyzlary ýaly şöhle saçýar, hamala diýersiň iň bagtly adam; onuň hem gaşlary bar, ne has ýogyn, ne has inçe, ýöne welin ussat suratkeş çekendir diýersiň; onuň…

Göwün - süňkden gaty, etden ýumşak...

Adam bolaýşyňy diýsene?! Her zady göwnüňe alyp ýörsüň! Nämä gerek şu?! *** Adam bolaýşyňy diýsene?! Hiç bir zady ýüzüňe-de alaňok! Göwün bir barmy sende?! Iki ýagdaý, biri - biriniň tersi... Ýöne ikisi hem şol bir adama degişli, ýagny bize degişli... Eýsem, göwne degmek näme diýmek bolýar? A göwün näme bolýar? - Oýlanyp gördüňizmi? Belki oýlanansyňyz, belki-de ýok. Belki ýürek, kalp, göwün, köňül - hemmesine birzat ýaly seredýänsiňiz? Eger şeýle bolsa - sizi geň galdyryp bilerin…

Hereket etmek näşükürlikmi?... Ýa-da şükür barada gysgaça

Şu makalany ýazmak meniň üçin diýseň kyn düşdi... Sebäbi üstünde oýlanasy meseleler kändi. Şükür etmekligiň bir gyrasy dini mowzuklara deginip geçýändigi sebäpli, diýseň inçe pikirlenmäge we ýaşulylardan, halypa-mugallymlardan bu hakda soramaga mejbur boldum. Iň soňunda alan maglumatlarymyň ählisini jemläp, umumy bir galyba sygdyrmaga çalyşdym. Ynha netijesi: Ilki bilen oýlanylmaly we jogaplanylmaly soraglar şular: "Şükür näme? Şükür etmek nämä gerek?" . Şükür - bu minnetdarlyk duýgusy. Şükür etmek - eliňde bar bolan zatlara minnetdarlyk duýmak hadysasy.…

Bize kim höküm edýär?.. islegmi ýa terbiýe?

Zigmund Freýd, Awstriýaly psiholog, lukman, psihoanaliz taglymatynyň esaslandyryjysy, 1856-njy ýylda Fraýberg şäherinde dünýä indi. Ol filosofiýa we psihologiýa ylmyna örän uly goşant goşan özboluşly şahsyýetdir. Onuň aýdanlary döwründe ýazgarylsa-da, häzirki döwürde içgin öwrenilýär we psihologiýada giňden ulanylýar. Ol öz işlerinde adamy, onuň işjeňligini, medenileşmegini we tutuş medeniýeti emele getirmegini beýan edipdir. Gyzyklanýan ugry: filosofiki antropologiýa. Zigmund Freýd Freýdiň tassyklamagy boýunça adam öz haýwan ata-babalaryndan nesil boýunça alýan instinktiw meýilleriň, ilki bilen jyns we özüňi halas…

Bize kim höküm edýär?.. islegmi ýa terbiýe?

Bagtyň formulasy

"Bagtly bolmak kyn, öz bagtyňy tapmak üçin çykylan ýol bütin ömür dowam edýär" diýýärler. Ýöne men-ä ylalaşamok. Hemme zat ýönekeý, hemme zat şol bir zat... Bagt nämedir eýsem?! Isleýän zadyňy almakmy? Adamyň islegi çäksiz ahyry! Adam islegleri gutarmaýar. Eger bagt isleýäniňi edinmek bolsa, onda adam bagt diýilen närsäni bütin ömri boýunça kowalap gezer. Taparmy?! Gümana... Bagt nämedir eýsem?! Goýan maksadyňa ýeten wagtyň ýa-da arzuwlaryňy amala aşyran wagtyň döreýän duýgumy? Eger şol prosesiň özünde bagtyň barlygyny…

Duýgulardan bir tutam ýa-da bir owuç goşgy

Içim duýgulardan püre-pür dolup duran wagt goşgy ýazmak - özümi täzelemek bilen deňgüýçli hadysady hemişe... Pikirlendim we "Bulary hem paýlaşmaly" diýen karara geldim... Bergi Göwnüme bolmasa, içim-daşym deň, Bar ýerim gap-gara, köýükden beter. Kalbymyň töründe ullakan çukur, Giň gerim-göwrümli, köwekden beter. Maňa göwün beriň, ýürekden beter... Isleýänim maňa görä köp ýaly, Gören günüm gowy, görgüden beter. Sözde hemme söýýär, hemme halaýar, Eşidýänim ýalan, öwgüden beter. Maňa gaýgy beriň, söýgüden beter... Bolýar, hiç zat bermäň, Barymam…

Duýgulardan bir tutam ýa-da bir owuç goşgy