Tymsal -- hakykatyň obrazlaýyn umumylaşdyrylmasy. Öten nesilleriň ruhy tapyndylaryny howaýylyk ýa şuňa meňzeş zat hökmünde durşuna inkär etmek hem, ýa-da olaryň içki manysyny açmazdan, saçmazdan şol durşuna "mehaniki" kabul etmek hem ösüşi aňladyp bilmez. Aýdaly, ýokarky (mundan öňki makalanyň ahyry) rowaýat bize ýaşaýşyň, tebigatyň gelip çykyşyny we ösüşini, onuň barlyga gatnaşygynyň aýratynlyklaryny düşündirýär. Rowaýatdan görnüşi ýaly, adamda, adamyň gurluşynda metafiziki dünýä (Allah'yň rahmeti), fiziki dünýä (säheriň nury), hem-de olaryň aralygyndaky trans-fiziki dünýä (Hz.Muhammediň nury) mahsus…

Salam gadyrly adamlar ! Şu gün men Siziň bilen akyldar şahyrymyzyň döredijiliginden gyzykly täsin maglumatlar bilen paýlaşmak isleýärin. Türkmen halkynyň taryhynda öçmejek yz galdyran Magtymguly Pyragynyň döredijiligi köptaraplydyr. Onuň parasatly pikirleri türkmen halkynyň aňyna mäkäm ornaşdy. Şahyryň dürli mowzukdaky goşgularynyň arasynda watançylyk, gahrymançylyk, mert, edermen, göç ýigitleri terbiýeläp ýetişdirmäge degişli şygyrlary uly orun tutýar. Magtymguly Pyragy durmuşyň ähli ugurlary baradaky eserlerinden, dünýä hakyndaky dana pelsepelerinden biz mydama nusga almalydyrys. Magtymguly atamyz özüniň şygyrlarynda matematikanyň san…

Näme üçin mistiki edebiýatyň ideýalary syrly? Näme üçin adaty poeziýa garaňda, mistiki poeziýada obrazlylyk, emosionallyk, şahyranalyk agdyklyk edýär? Munuň sebäbi mistiki poeziýanyň işleýän baş obýektiniň real tip däldigindedir. Ol gizlin tip -- Allah'dyr. Allah'yň Özüne, Sypatlaryna akyl ýetirmek üçin adamyň adaty duýuş synalarynyň: ,,göz gulak, dil, el, burun..." geregi ýok. Adam aklynyň hem möhümligi ýok. Çünki Oňa şu aklyň bilen akyl ýetirip bolanok.Yşkyň obýekti bolan bu Gudratly Tipe adamda gizlenip ýatan başga ,,synalar" bilen içki…

O döwürlerde Günüň doguşy başga bolupdyr. Dünýe öwüşgin atýar, ähli zat şeýle reňkdar. Ýaşyllar hakyky ýaşyl, gyrmyzylar hakyky gyrmyzy. Howanyň tämizligi bir başga, tüssede zäher ýok. Serhetler ýok. Däpler serhet, din-iman serhet. Eli gylyçlylar alaman bilen, pukaralar halalyň yzynda. Akdan garany saýlamak aňsat eken o döwürde. Her kimiň ýoly belli. Çeşme boýy süri-süri käkilik, keýikler-umgalar owlaklaryny yzyna düşürip dereden-derä agyp-dönüp ýör. Awuçysyz bolmaz, elbet. Ýöne ynsap bar. Magtymguly ýaly ärler dünýä inip biler ýaly ynsap…

Biriniň gelenini aňan Azady daş çykdy. Aýsulu gyssanjyna, näme etjeginem bilmän, bir çetde ýatan sübsäni alyp, süpürlen ýeri süpürmäge durdy. Myhman, kim bolarsyňyz? Men... maňa... maňa «bar» diýdiler. Kim bar diýdi? Size Azady adyny dakan. Ýaşyl selleli. Ýanynda-da jennet buşlananlar bardy... Azady ony içerik saldy. Kakalarynyň yzyna düşüp öýe giren nätanyş aýala çagalar üşerlip seretdiler. Bu size eje... bolar. Essalamualeýkum – Bu Mämmetsapady. Essalamualeýkum – Bu Muhammetsapady. Salam älik – Bu Zübeýdedi. - Eje? Ejemmi?…

Tebigat dünýäsinde HÖKMANYLYK kanuny höküm sürýär. Tebigatyň dürli derejedäki kanunlary – mehaniki, fiziki, himiki, biologiki... kanunlary hökmanylyk kanunyna tabyndyr. Biz dünýäde dirikäk hökmanylygyň erk-ygtyýanda. Onuň garşysyna gidip, ynsan tebigat dünýäsinde ýol alyp bilmeýär. Emma oňa tabyn bolup, bimöçber mümkinçilikleri eýe bolup bolýar. Elbetde, munuň üçin akyl-paýhas, tejribe-derňew we ylym-bilim arkaly şol kanunlary ele almaly. Ine, şonda tebigatyň ähli kanunlarynyň binýadynda ýatan HÖKMANYLYK kanuny, Aladdiniň jadyly çyrasynyň jyny ýaly seniň hyzmatyňda bolýar, tebigatyň bir ýekeje kanunyny…

Onsoň men ol mollaçara Pyragy atamyzyň “Süýji-süýji salar hasaba dünýä, ajy-ajy goýar azaba dünýä” diýlenidir. Sen patyşy bolup, äpet metjit saldyranyňda näme, onuň o dünýäde bir kürüşge süýtçe sogaby boljakdygyna kepil barmy? Allatagalanyň öz hasaby bar. Minnet garyşan ýerinde ybadatyňam, amalyňam, sogabyňam agramy püçekdir” diýip, ýüz görmän öz garaýşymy aýtdym. Bir başlasam meni duruzmak kyn. Görnüşine görä, söhbetdeşimiň özüniň jennetiligine birmahaldan bäri mizemez ynamyna ilkinji gezek şek ýetiren men bolup çykdym. “O nähili beýle bolýar?…

« Beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy türkmen halkynyň söýgüli nusgawy şahyrydyr. Ol öz halkynyň erkinligini we azatlygyny arzuw edipdir. Onuň şygyrlary dürli görnüşde bolup, halkyň aňyna we düşünjesine giňden ornapdyr. Magtymgulynyň eserleri türkmenleriň örän baý halk döredijiligi hem-de Gündogaryň ýazuwly edebiýaty bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Şahyryň döredijiliginiň edebiýat, aýdym-saz, folklor bilen baglanyşykly bolmagy onuň eserleriniň has-da gymmatyny artdyrýar. Onuň goşgularynyň bölekleri hem biziň atalar sozlerine kybapdaş geleni üçin folklorlaşyp giripdir» [1] Onuň goşgularyna düzülen birnäçe aýdymlar…

Beýle ýagdaýa düşen adamyň esasy ýalňyşy − Hudaýyň hemme günälileri ählumymylyk we hökmanylyk kanunyna laýyklykda tutuşlygyna topbaklap, dowzaha salmaga mejbur däldigine, Onuň erkiniň azatdygyna, Allanyň ýalkawynyň we gargyşynyň ynsanyň dünýädäki etmişlerine görä has ezelidigine düşünmeýändikleri. Sen näçe günäkärem bolsaň, entek dirikäň Hudaýyň bu dünýäde-de, o dünýäde-de seniň üçin näme taýýarlandygy saňa mälim däldir. Ýaradandan biidin öz ykbalyňy bir tarapa çözüp oturybermegiň özi küpürligiň we gedemligiň aňrybaşydyr. Allatagalanyň bendesi bolsaň, öňde-soňra Onuň ygtyýaryndasyň. Şonuň üçinem şunça…

Adamlar diňe tebigatyň kanunlaryna däl, eýsem köplenç öz döreden kanunlaryna hem tabyn bolup, şolaryň çäginde ýaşaýarlar. Bu örän gowy zat. Emma Hudaý barada, aýdaly, jemgyýetiň hukuk sistemasyna analogik bir göz öňüne getiriş arkaly pikir ýöretmek, meselem, Hudaýy adamlara iş kesýän kazy (dünýewi ýa-da dini – tapawudy ýok) mysaly kabul etmek Onuň many-mazmunyny gaty ýöntemleşdirmek bolar. Kazy öz alyp barýan işinde el-aýagy bilen kanuna baglydyr. Eger Siz kanuny bozan bolsaňyz, özüniň Size şahsy garaýşyna bagly bolmazdan,…