Köller barada gyzykly maglumatlar

Baýkal, Miçigan, Wiktoriýa - bu meşhur köller ýer ýüzünde  - birnäçe nesil dowam edýän arassa agyz suw gorlarydyr. Biz 70% suwdan emele gelýäris, şonuň üçin bu biziň üçin möhüm zerurlykdyr. Şeýle-de bolsa, kölleriň hemmesi arassa suwuny saklap galmayar. 

  Dominik köli. Kamçatka däl, Yellowellouston däl, yssy Dominik köli. Dünýädäki ikinji ýyly suw. Bu geýzer jülgesi däl, eýsem doly hukukly köldir. Fano jülgesinde ýerleşýär we öz-özüne gürleýän adyň kenaryndaky temperatura, ýeliň ugruna baglylykda 83-93 dereje Selsiý hökmünde kesgitlenýär. Hiç kim ol ýerde asla ýaşamaýar. Gowy tarapy, suw şol ýerde gaýnap, bugarýar.

  Rio Tinto  Ispanýa. Rio-derýa, Tinto-gyzyl.Ispaniýanyň Andalusiýa welaýaty henizem Ýewropada ýerleşýär.Üç müñ ýyl bäri bu ýerden kümüş, mis, nikel, molibden ... gazylyp alynýar. Orta asyrlarda  bu ýerde simap hem  gazylyp alynýardy. Kölüň içine düşýän akymlaryň köp bolmagy sebäpli hapalanmagynyň netijesini çaklamak aňsat we suratda görmek bolýar. Geň zat, aşa bakteriýalar ol ýerde ýaşaýarlar, olara kislorod gerek däl (olar anaeroblar), ýöne azot gerek. Astrobiologlaryň pikiriçe, bu görnüşli bakteriýalar Marsda-da gowy uýgunlaşmalydyr.

  Angler köli .Atom alymlary bu köle diňe bir ýagdaýda gidýärler: ömrüni agyr ölüm bilen gutarmak isleýän bolsa. Ölçegler kölüň kenarynda doly himiki we radio goraýjy kostýumsyz bir sagatdan kän durmagyň ölüme deň diýen ýaly radiasiýa dozasyny berýändigini görkezdi. Angler kölüniň käbir ýerlerini gowy görýärler, sebäbi görlüp-eşidilmedik ululykdaky balyklar bu kölde ýaşaýarlar. Emma şeýle gorkusyz adamlaram ony iýmäge het edip bilmeýärler.

  Uly köller hakda käbir gyzykly maglumatlar aşakdakylar:

- Köllerde ummanlary hasaba almazdan, Ýeriñiň suwunyň 90% -i bar. 

-Ýewropada we Aziýada ýerleşýän Hazar deňzi dünýädäki iň uly köldir. 

-Ututa ştatynyň Uly Duz köli iň ulusydyr.

 -ABŞ-da duzly köl, hatda deňizden has şordyr. 

-Köl gury ýer bilen gurşalan uly suw howdanydyr.

-Köller dünýädäki süýji suw üpjünçiliginiň 1% hem az bölegini tutýar, emma olar örän möhüm çeşme bolup durýar.

 ALLAKOWA  Aýzada  TOHI-niñ Gidromeliorasiýa we oba hojalygyny mehanizimleşdirmek  fakultetiniñ  Gidromeliorasiýa hünäriniñ 2-nji ýyl talyby