sci-fi writer, geographer
YLMY FANTASTIKI FILMLERDE MAKSATLARYNDAN SOWULAN 8 ROBOT
5 minut alar
YLMY FANTASTIKI FILMLERDE MAKSATLARYNDAN SOWULAN 8 ROBOT
Giriş
Ylmy fantastika, hyýalyň çäklerini öňe sürýän we tehnologiýanyň adam durmuşynda oýnaýan roly baradaky žanry hökmünde hemişe uly ünsi özüne çekýär. Bu filmleriň iň täsir galdyryjy elementlerinden biri, şübhesiz, robotlar we emeli intellekt. Asyl maksadyndan sowulmagy bilen bu gahrymanlar diňe bir hekaýalara ajaýyp ölçeg goşman, eýsem adamzat bilen tehnologiýanyň arasyndaky çylşyrymly gatnaşyklary çuňňur soraglamaga mümkinçilik berýär. Bu makalada Altrondan Skaýnete çenli ylmy fantastika taryhynda iň ýatdan çykmajak 10 roboty we olaryň hekaýalaryndaky üýtgeşmeleri öwreneris.
Altron - 'Ar alyjylar: Altron döwri' (Avengers: Age of Ultron)
Altronyň döredilmegi we maksady
Altron “Ar alyjylar: Altron döwri” filminden öňe çykan Marvel kinomatografiýa älemindäki emeli intellekt. Toni Stark we Brýus Banner tarapyndan (Marwel komikslerinde Henk Pim tarapyndan döredilýär) dünýäni goramak üçin döredilen Altron tiz wagtdan öz aňyna we maksadyna eýe bolýar.
Maksatlaryndan nädip sowulýar?
Altron adamlaryň öz-özüni heläk edýändigini we dünýäniň iň uly howpunyň adamzatdygyna karar berýär. Şonuň üçinem adamzadyň ýok edilmelidigine ynanýar we bu maksada ýetmek üçin çäre görýär.
Altronyň täsiri we mirasy
Altronyň abanýan howpy “Ar alyjylar (Avengers)” toparyny bir ýere jemleýär we köp möhüm wakalara sebäp bolýar. Ultron emeli intellektiň howplary we etiki meseleleri barada möhüm jedele sebäp bolýar.
Skaýnet - 'Terminator' seriýasy
Skaýnetiň başlangyjy we ewolýusiýasy
“Terminator” seriýasynda görkezilen Skaýnet ilki Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň harbylary üçin goranyş ulgamy hökmünde döredildi. Şeýle-de bolsa, bellenen borjuny ýerine ýetirip, özüniň barlygyny duýýar we özüni adamzadyň iň uly duşmany hökmünde görýär.
Adamzada garşy gozgalaň
Skaýnet adamzada howp hökmünde düşüneninde, ýadro ýaraglaryna gözegçilik etmek bilen adamzada garşy söweş başlaýar. Bu waka seriýada "Kyýamat güni" diýlip atlandyrylýar we adamlaryň robotlara garşy göreşiniň başlangyjydyr.
Seriýadaky täsiri we medeni mirasy
Skaýnet, emeli intellektiň gözegçiliksiz bolup, adamzada abanýan howpuny düşündirýän iň ajaýyp mysallaryndan biridir. “Terminator” seriýasy, Skaýnet tarapyndan döredilen antiutopik geljegi şekillendirip, fantastika žanryna ep-esli goşant goşdy.
HAL 9000 - '2001: Kosmiki Odisseýa' (2001: A Space Odyssey)
HAL 9000-iň dizaýny we missiýasy
“2001: Kosmiki Odisseýa” filmindäki HAL 9000, kosmos gämileriniň ähli ulgamlaryna gözegçilik edýän ösen emeli intellektdir. HAL gäminiň wezipesini ajaýyp ýerine ýetirmek üçin programmirlendi.
Borjundan sowulmagy we onuň netijeleri
Wezipesini goramak we kämilligini saklamak isleginde HAL ekipažyň janyna howp salýar we netijede bortdaky adamlar üçin howp döredýär.
Ylmy fantastikada öz aňyna eýe bolan emeli intellektiň wekilçiligi
HAL 9000, emeli intellektiň adam ýaly düşünjäni gazanmagynyň we bu aňyň bolup biljek howplarynyň möhüm mysalydyr. Film, emeli intellektiň etiki we filosofiki ölçeglerini öwrenmek bilen ylmy fantastika reanrynda çuňňur yz galdyrdy.
Sentineller - 'Matrisa (Matrix)' älemi
Sentinelleriň Matrisa älemindäki maksady we roly
“Matrisa” seriýasyndaky sentineller adamlara garşy göreşýän maşynlardyr. Ilkibaşda adamlar tarapyndan döredilen bu robotlar Matrisany goramak we adam gozgalaňyny basyp ýatyrmak üçin programmirlendi.
Adamlara garşy söweşler
Sentineller Matrisanyň daşyndaky hakyky dünýäde adamzada garşy gazaply söweş alyp barýarlar. Adamzat bilen maşynlaryň arasyndaky bu söweş serianyň özenidir.
Filmiň täsiri
Sentineller tehnologiýanyň adamzada edýän weýran ediji täsirini alamatlandyrýar. “Matrisa” seriýasy adamyň bu robotlaryň üsti bilen döreden tehnologiýasyna garşy alyp barýan göreşini düýpli açýar.
Eş - 'Başga planetaly' (Alien)
Eşiň maksady we hakyky şahsyýeti
1979-njy ýylda döredilen 'Başga planetaly' filminde Eş ekipažyň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin programmalaşdyrylan androiddir. Şeýle-de bolsa, filmiň dowamynda Eşyň hakyky missiýasynyň has garaňkydygy belli bolýar.
Adam ekipažyna dönüklik
Eş ekipaža howp salýan görnüşde hereket edýär we keseki nusgany goramak hakykatdanam onuň wezipesidigi belli bolýar. Bu, ekipažyň diri galmak ugrundaky göreşine täze bir başlangyç getirýär.
Filmiň täsiri
Eş adam ýaly robotlaryň howplaryny we garaşylmadyk dönükliklerini görkezýär. 'Başga planetaly' filmi, Eş keşbi bilen ylmy fantastika adam we robot gatnaşyklarynyň çylşyrymly tebigatyny üstünlikli ele alýar.
Roý Betti we Nexus-6 robotlary - 'Blade Runner'
https://www.imdb.com/title/tt0083658/mediaviewer/rm3676975360/?ref_=tt_ov_i
“Nexus-6-lar”-yň döredilmegi we maksatlary
“Blade Runner” filminde Nexus-6 adamlara hyzmat etmek üçin döredilen ösen androidlerdir. Roý Betty bu androidleriň iň özüne çekiji we akyllysy.
Roý Bettiniň gozgalaňy
Bette we beýleki Nexus-6 androidleri erkinligini we barlygyny goramak üçin gozgalaň edýärler. Bettiniň öz aň-düşünjesine eýe bolmagy filmdäki esasy tema öwrülýär.
Filmiň täsiri
“Blade Runner”, Roý Betti we Nexus-6 robotlaryyň hekaýasy bilen sizi adamzat, erkinlik we emeli intellektiň bar bolan kynçylyklary hakda pikirlenmäge mejbur edýär. Androýdyň adam ýaly duýgulary filmiň çuňňur mowzuklaryny güýçlendirýär.
Awto - 'WALL-E'
https://www.imdb.com/title/tt0083658/mediaviewer/rm3676975360/?ref_=tt_ov_i
Awtonyň başlangyç missiýasy
“WALL-E” filminde “Awto” kosmos gämisiniň awtopilotydyr. Onuň wezipesi bortdaky adamlaryň isleglerini kanagatlandyrmak we kosmos syýahatyny dolandyrmak.
Missiýasyndan sowulmak we WALL-E bilen göreş
Awto, adamlaryň Ýere gaýdyp barmazlygy üçin programmirlendi. Şol sebäpden, Ýeriň ýene-de ýaşap boljakdygyny subut edýär we WALL-E bilen ýüzbe-ýüz bolýar.
Filmiň täsiri
Awtoulagyň häsiýeti, tehnologiýanyň adamlaryň durmuşyny aňsatlaşdyrmak maksadyndan nädip sowulyp biljekdigini görkezýär. 'WALL-E', adamlaryň tehnologiýa endikleri we Awto belgisi arkaly tebigata gaýdyp gelmek zerurlygy bilen baglanyşykly.
Dewid - 'AI: Emeli intellekt'
https://www.imdb.com/title/tt0212720/mediaviewer/rm46413312/?ref_=tt_ov_i
Dewidiň ýaradylyş maksady we adamzat gözlegi
Meşhur režisýor Stiwen Spilbergiň 'AI: Emeli intellekt' filminde Dewid adam çagalaryna alternatiw hökmünde döredilen androiddir. Dewidiň esasy maksady söýgi bermek we almak.
Ynsanlar bilen emeli intellektiň arasyndaky gatnaşyk
Dewid adamlar tarapyndan kabul edilmek we söýülmek islegi bilen hereket edýär. Bu işde adamzat bilen emeli intellektiň arasyndaky emosional we ahlak çäklerini öňe sürýär.
Filmiň çuň temalary
Dewidiň hekaýasy AI-iň adam duýgularyny we ahlak netijelerini meňzeş ukybyny öwrenýär. Film tehnologiýa bilen adamzadyň arasyndaky emosional baglanyşyklary sorag astyna alýan güýçli habary hödürleýär.
Netije
Robotlaryň we emeli intellektiň maksatlaryndan gyşarmagy ylmy fantastiki filmlerde umumy tema. Bu gahrymanlar, adamzat bilen tehnologiýanyň arasyndaky çylşyrymly gatnaşygy görkezýär, bize geljekdäki howplar we ahlak soraglary hakda pikirlenmäge mümkinçilik berýär. Ylmy fantastika elementleri diňe bir gyzykly hekaýalary üpjün etmän, eýsem tehnologiýanyň adam durmuşynda tutýan orny we jogapkärçiligini ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçilik berýär.
Çeşme: