Kwant kompýuterleri

 Kwant kompýuterleri näme zat we näme üçin zerur? Adaty kompýuterleriň nähili işleýändigi barada pikir edip gördüňizmi? Adaty kompýterler 1 ýa-da 0 sanlar bilen işleýär. Muňa başgaça bit hem diýilýär. Kwant kompýuterleriň işleýiş düzgüni adaty kompýuterlere garanyňda düýbünden başgadyr. Kwant kompýuterlerde bitlere derek kubitler ulanylýar. Kubitler 0 we 1 bolup bilýän, hatda ikisindenem azajyk bolup bilýän kiçijik jadyly toplara meňzeýär! Oňa superpozisiýa diýilýär.

 Kwant kompýuterleriň işleýiş düzgünine düşünmek üçin geliň muňa mysal getireliň. Siz özüňiziň uly kitaphanada bir zat gözleýändigiňizi göz öňüne getiriň. Adaty bir kompýuter her bir kitaby bir gezek gözden geçirmeli bolardy. Kwant kompýuter, superpozisiýa sebäpli ähli kitaplary bir wagtda görüp biler. Bu bolsa düýpden başga tizlik. Bir wagtyň özünde birnäçe ýerde kitap bolup bilýän kitaphanany göz öňüne getiriň. Kwant kompýuterlerinde superpozisiýanyň düýp manysy şunuň ýalydyr. Kubitler diňe 0 ýa-da 1 ýagdaýda däl, eýsem bu sanlaryň islendik kombinasiýasynda hem bolup biler. Bu kwant kompýuterlerine bir wagtyň özünde köp hasaplamalary amala aşyrmaga mümkinçilik berýär, bu olara adaty kompýuterlerden uly artykmaçlyk berýär. Ýene bir meselem getirsek: Iki teňňäňiziň bardygyny we şol bir wagtyň özünde iki tarapyny süpürýändigiňizi göz öňüne getiriň. Bir teňňäni zyňmagyň netijesiniň beýlekisini zyňmagyň netijesi bilen hiç hili baglanyşygynyň ýokdugyny görkezýär. Şeýle-de bolsa, kwant dünýäsinde zatlar başgaça bolup biler. Iki bölejik gurşalyp bilner, bu olaryň arasyndaky aralyga garamazdan, biriniň ýagdaýy derrew beýlekisiniň ýagdaýyny kesgitleýär. Bu hadysa ajaýyp ygtybarly aragatnaşyk we hasaplaýyş ulgamlaryny döretmek üçin ulanylyp bilner. Kwant kompýuterleri diňe çalt nusgawy kompýuterler bolman eýsem kwant mehanikasynyň ýörelgelerine esaslanýan düýbünden täze hasaplaýyş enjamyny görkezýärler. Amaly kwant kompýuterlerini döretmegiň belli bir ulgamy häzire çenli döredilmedi ýöne olaryň biziň üçin täze gözýetimleri açjakdygy we dünýämizi üýtgetjekdigi eýýäm belli.