Tebigaty goramak diňe döwlet edaralarynyň ýa-da ekologiýa guramalarynyň işi däl. Her bir adam gündelik durmuşynda daşky gurşawa bolan hormatyny görkezmeli. Biz näçe kiçi hem bolsa ädim ätsek-de, ol tebigatyň geljegine täsir edýär. Suwy we energiýany tygşytlamak, zyňyndylary tertiplemek, gaýtadan işlemek – bularyň hemmesi daşky gurşawy goramagyň esasy usullarydyr. Şeýle-de bolsa, iň möhüm zat – düşünje we terbiýe. Eger çagalar ýaşlykdan tebigata hormat goýmagy öwrenýän bolsalar, geljekde olary goramak has aňsat bolar. Tebigat adamzadyň ýaşaýşynda örän…

Plastik biziň gündelik durmuşymyza girip, ol adaty zat ýaly görünýän bolsa-da, onuň daşky gurşawa ýetirýän zyýany örän uludyr. Dünýäde her ýylda 400 million tonnadan gowrak plastik öndürilýär we onuň ep-esli bölegi gaýtadan işlenilmeýär. Netije-de, deňizlere, derýalara we topraga düşýän plastiki serişdeler ýüzlerçe ýyllap çüýremeýär. Plastiki hapalanma diňe janly-jandarlara däl, eýsem adamlara-da täsir edýär. Deňiz haýwanlary plastiki önümleri iýip ölýär, mikroplastikler bolsa, azyk zynjyry arkaly biziň bedenimize çenli gelip ýetýär. Eger bu ýagdaý şeýle dowam etse,…

Dünýäniň tebigy baýlyklary diňe bir häzirki nesiller üçin däl, eýsem geljekki nesiller üçin hem ýaşaýşyň binýadydyr. Biosfera – ähli janly-jandarlar, ösümlikler, suwlar we atmosfera bilen bilelikde, ýaşaýşy saklaýan örän çylşyrymly ulgamdyr. Bu ulgamda iň möhüm gatnaşyjylaryň biri hem adamzat bolup, onuň edýän hereketleri ýer ýüzüniň geljegini kesgitleýär. Soňky onlarça ýylyň dowamynda dünýä ekologiýasy öň görlüp-eşidilmedik derejede basyş astynda galdy. Iň uly meseleleriň arasynda tokaýlaryň ýitmegi, howanyň hapalanmagy, suw çeşmeleriniň azalmagy we ählumumy ýylylyk bar. Bu…

Howa – adam üçin iň zerur baýlyk. Biz ony görmeýäris, satyn almaýarys, emma ol bolmasa, diňe birnäçe minutda ýaşaýşymyz gutarar. Şonuň üçin arassa howa ýaşaýşyň iň möhüm kepilidir. Soňky ýyllarda şäherlerde howanyň hapalanma derejesi örän ýokarlandy. Awtoulaglaryň gaz zyňyndylary, senagat kärhanalarynyň çykarýan tüsse we gazlary, kömür ýakýan energiýa çeşmeleri howany hapalaýan esasy çeşmelerdir. Bu ýagdaý diňe bir daşky gurşawa däl, eýsem adam saglygyna hem uly zyýan ýetirýär. Demgysma, ýürek-damar keselleriniň we hatda düwnük keseliniň käbir…

Tebigat adamzadyň öýi, ony goramak bolsa, biziň her birimiziň borjumyzdyr. Adamzat XX-XXI asyrlarda ösüşde ägirt uly sepgitlere ýetdi: senagat, tehnologiýa, şäherleşme, döwrebap durmuş serişdeleri... Ýöne bu ösüşiň täsirlerinden bir zat yza galýardy – tebigat. Günübirin ösýän şäherler, çykdaýjysy köp bolan önümçilikler, suwuň we howanyň hapalanmagy, tokaýlaryň gyrylmagy – bularyň hemmesi ekologiýamyzyň durnuklylygyny howp astynda goýýar. Ekologiýa bu diňe ylmy düşünje däl – ol biziň ýaşaýyş şertimizdir. Sagdyn tebigat bolmasa, sagdyn durmuş bolmaz. Şonuň üçinem, häzirki…

Ýer ýüzündäki ähli janly-jandarlar bilen daşky gurşawyň arasynda ajaýyp bir deňagramlylyk bar. Bu deňagramlylyk bozulan mahaly, onuň netijesi diňe bir haýwan ýa-da ösümlik dünýäsi üçin däl, eýsem adamzat üçin hem howply bolýar. Şeýle ýagdaýlara häzirki wagtda durnuksyz howa ýagdaýlary, suw ýetmezçiligi, topragyň guramagy, howanyň hapalanmagy ýaly meseleler mysal bolup durýar. Ekologik deňagramlylygy goramagyň esasy ýoly – howpsuz ykdysady ösüşdir. Energiýa çeşmelerini tygşytly ulanmak, howanyň, topragyň we suwuň hapalanmagynyň öňüni almak, ýaşaýyş galyndylaryny dolandyrmak ýaly çäreler…

Tebigat bu dünýäniň iň ajaýyp, iň täsin döredijiligi. Ol diňe bir ýaşaýyş çeşmesi däl, eýsem ynsan kalbynyň rahatlygy bolup durýar. Emma häzirki wagtda ekologiýanyň durnuksyzlygy, tebigatyň üýtgäp başlamagy adamzat tarapyndan ýetirilen ýowuz täsirleriň netijesi bolup, ol bizi aladalandyrýan ýagdaýlara getirýär. Bu ýagdaýda her bir adamyň borjy – tebigata hormat bilen çemeleşmekdir. Tebigaty goramak diňe bir döwlet derejesindäki çäreler bilen çäklenmän, eýsem adamlaryň gündelik durmuşyndaky hereketleri bilen hem berk baglanyşyklydyr. Aglaba adamlaryň tebigata edýän ýaramaz täsiri…

Köp adamda şeýle bir düşünje bar: “Ekologiýa – alymlaryň, hökümet işgärleriniň ýa-da halkara guramalaryň işi”. Bu düýpgöter ýalňyş düşünje. Ekologik durnuklylyk diňe döwlet derejesindäki çäre bilen däl-de, eýsem, her bir adamyň şahsy gatnaşygy bilen gazanylýar. Gündelik durmuşymyzda her bir hereketimiziň daşky gurşawa täsiri bardyr. Telefonuň zarýady dolansoň, ony tokdan aýyrmak, artykmaç çyralary öçürmek, öýdäki hapalary sortlamak, suwuk çüýşäni gaýtadan ulanmak – bularyň hemmesi tebigaty goramaga goşulýan kiçijek, emma möhüm ädimdir. Mekdep okuwçylarynyň bag ekmegi, mugallymlaryň…

Şäherleşme dünýäniň ähli ýurtlarynda depginli dowam edýär. Adamlar şäherlere göçüp, senagat we hyzmat ugurlary boýunça işleýärler. Emma şäher giňeldikçe, ýaşyl meýdanlar, baglar we tokaýlar azalmaga başlaýar. Netije-de, şäherde ýylylyk artýar, howanyň hili peselýär, adamlaryň psihologik ýagdaýy hem bozulýar. “Ýaşyl şäher” düşünjesi dünýäniň ösen ýurtlarynda giňden ulanylýar. Ol diňe bir köp bag ekişligi däl-de, eýsem, şäher gurluşygynyň ähli tapgyrlarynda tebigata laýyk çemeleşme arkaly amala aşyrylýan ulgamdyr. Bu düşünje boýunça: köçeleriň gyralarynda baglar ekilýär, jemgyýetçilik ýerlerinde çyglylyk…

Plastmassa XX asyryň iň oňat oýlap tapylan serişdeleriniň biri hökmünde görkezildi. Ýöne bu “oňatlyk” uzak möhletli düşünilende, tebigata bolan zyýanyň başlangyjy boldy. Şu günki günde dünýä ummanlaryna her minutda bir çelek plastmassa hapasy goşulýar. Olaryň uly bölegi bir gezeklik ulanmak üçin niýetlenen önümlerden, ýagny suw çüýşelerinden, polietilen gaplardan we gap-gaçlardan ybaratdyr. Bu plastikler diňe bir deňiz gözelligini bozman, eýsem, şol ýerde ýaşaýan jandarlar üçin hem ölüm howpuny döredýär. Ösümlikleriň ösmegine päsgel berýär, suwda kislorodyň derejesini…