Hudaý barmy ýa-da ýokmy? Ateistleriň nukdaýnazaryndan garaýyş

Şuwagt dünýäde millionlarça adam Hudaýyň barlygyna ynanýar. Şeýle-de bolsa, ateistler we agnostikler ýaly käbir akymlar ylahy barlygy sorag astyna alýarlar, we ateistler ylahy barlygy gönümel ret edýärler. Bu makalada ateistleriň ylahy barlyk baradaky delillerini we olaryň arkasyndaky pikirleri öwreneris.

1. Taňrynyň barlygynyň subut edilip bilinmezligi.

Ateistler ylahy barlygyň ylmy ýa-da logiki taýdan subut edilip bilinmejekdigini öňe sürýärler, sebäbi ylahy barlygyň düşünjesini ylmy usullar arkaly synagdan geçirip ýa-da barlap bolmaýar. Taňrynyň barlygy üçin berlen subutnamalar köplenç şahsy tejribelere, dini tekstlere ýa-da metafiziki pikirlere esaslanýar we beýle subutnamalary obýektiw gözden geçirip ýa-da synap bolmaz.

Mundan başga-da, ylahy barlygyň subut edip bolmajak delilleri, Hudaýyň älemiň tebigatyndan ýa-da adam düşünjesinden daşdadygyny öňe sürýär. Taňry düşünjesi, materiýanyň we energiýanyň, fiziki dünýäden daşary barlyk hökmünde suratlandyrylýar, bu bolsa ylmy gözlegleriň ýa-da logiki argumentleriň çäginden çykýar.

Netijede, ateistler Hudaýyň barlygynyň iman meselesidigini we bu ynamyň ylmy ýa-da logiki subutnamalar bilen goldanylyp bilinmejekdigini öňe sürüp, ylahy barlygyň mümkin däldigini öňe sürýärler

2. Taňrynyň erbetlik meselesi.

Taňrynyň barlygyny dünýäde bar bolan erbetlikler we görgüler bilen nädip sazlaşdyrmalydygy baradaky sorag ateistler tarapyndan ýygy-ýygydan aýdylýan möhüm argumentdir. Eger Hudaý soňsuz güýçli, paýhasly we ýagşy bolsa, näme üçin dünýäde beýle agyry, erbetlik we adalatsyzlyk bar? Bu sorag teodise (theodicy) diýilýän bir mesele döredýär we ateistler bu meseläni kanagatlanarly çözüp bilmezlikleri Hudaýyň barlygynyň mümkinçiligini pese gaçyrýan argument hökmünde ulanýarlar.

Ateistler erbetligiň we görgüleriň barlygy baradaky ylahy düşündirişiň takyk däldigini öňe sürýärler. Hudaý ähli zady güýji ýetýän, paýhasly we ýagşylykdan doly diýip häsiýetlendirilse-de, bigünä adamlaryň ejir çekmegi ýa-da dünýäde adalatsyzlyga duçar bolmak ýaly negatiw tejribeler nädip emele gelýär? Eger Hudaý hakykatdanam hemme zady dolandyrýan we ýagşylygy isleýän barlyk bolsa, näme üçin beýle erbetlikler mümkin?

Mundan başga-da, ateistler Hudaýyň barlygyny goraýanlaryň köplenç bu meseläni "adamyň erk-islegi" ýa-da "Taňrynyň synagy" ýaly düşündirişler bilen çözmäge synanyşýandyklaryny, ýöne beýle düşündirişleriň ýeterlik däldigini aýdýalar. Adamlaryň erk-islegi ýa-da Taňrynyň synagy ýaly düşünjeler bigünä adamlaryň görgülerini ýa-da erbetliklerini düşündirip bilmeýär. Ateistler, beýle düşündirişler Hudaýyň barlygyna şübhelenýänler üçin kanagatlanarly jogap däl diýip hasaplaýarlar.

Netijede, ateistler dünýäde bar bolan erbetligiň we görgüleriň we Hudaýyň barlygynyň arasyndaky gapma-garşylygy nygtaýarlar we munuň Hudaýyň barlygyny sorag astyna almak üçin güýçli argumentdigini pikir edýärler we bu ateistleriň Taňrynyň barlygyny ret etmegine sebäp bolýar.

3. Taňrynyň kesgitlemesiniň düşnüksizligi.

Ateistler Hudaý kesgitlemesiniň köplenç düşnüksiz ýa-da logiki taýdan gapma-garşydygyny öňe sürýärler. Hudaý köplenç hemme zady ýagşylyk bilen ugrukdyrýan ähli zady bilýän, hemme zady bilýän barlyk hökmünde suratlandyrylýar. Şeýle-de bolsa, bu kesgitleme, mazmuny we göwrümi boýunça käbir ýerlerde düýpgöter üýtgeýär we gapma-garşylyklar ýüze çykýar. Bu näbellilik, ylahy barlygyň logiki manysyny sorag astyna alýar we Taňrynyň barlygynyň takyk kesgitlemesiniň ýoklugy sebäpli argumentleriň doly bolmazlygyna sebäp bolýar.

Mysal üçin, köp dinlerde Hudaý düşünjesi adamzat taryhynyň dowamynda dürli medeni, dini we pelsepe täsirleri bilen emele geldi. Bir dinde Hudaý düşünjesi başga bir dinde Hudaý düşünjesinden ep-esli tapawutlanyp biler. Mundan başga-da, Hudaýyň häsiýetleri barada dürli düşündirişler bar. Käbirleri Hudaýy şahsy we işjeň barlyk hökmünde görseler, käbirleri Hudaýy älemiň esasy ýa-da güýji hökmünde kesgitleýärler.
Bu nukdaýnazardan, ateistler Taňrynyň kesgitlemesiniň näbelliligini nygtaýarlar we Hudaýyň barlygy baradaky talaplaryň hem näbellidigini, şonuň üçin logiki esasda seredilmelidigini öňe sürýärler.

4. Taňrynyň barlygy zerur däl.

Ateistler älemiň we ýaşaýşyň tebigy prosesler we sebäpler bilen düşündirilip bilinjekdigini we ylahy barlygyň zerurlygynyň ýokdugyny öňe sürýärler. Älemiň başlangyjy ýa-da ýaşaýşyň döreýşi ýaly çylşyrymly meseleleriň ylmy we pelsepe düşündirişleri bilen çözülip biljekdigini öňe sürýärler. Şonuň üçin ateistler ylahy barlygyň zerur däldigini nygtaýarlar.

Ylmy düşündirişler, älemiň emele gelmegi we ösüşi barada möhüm perspektiwany hödürleýär. Uly partlama teoriýasy ýaly ylmy modeller, älemiň nähili emele gelendigini we giňelendigini düşündirýär. Älemiň bu görnüşde nädip emele gelendigine düşünmek üçin ylahy barlyk zerur däl. Mundan başga-da, ewolýusiýa biologiýasy ýaly ugurlar janlylygyň dürlüligini we çylşyrymlylygyny tebigy prosesler bilen düşündirýär, ylahy ýaradyjynyň zerurlygynyň ýokdugyny görkezýär.

Filosofiki düşündirişler hem älemiň we ýaşaýşyň tebigatyna düşünmekde möhüm rol oýnaýar. Filosofiki argumentler ontologiýa, epistemologiýa we etika ýaly ugurlarda älemiň we ýaşaýşyň çylşyrymlylygyna we gelip çykyşyna degişlidir. Şeýle-de bolsa, bu filosofiki düşündirişler, adatça, ylahy barlygy talap etmeýär we älemi we ýaşaýşy tebigy prosesler bilen düşündirip boljakdygyny görkezýär.

Jemlesek, ateistler älemiň we ýaşaýşyň tebigy prosesler bilen düşündirilip bilinjekdigini we ylahy barlygyň zerurlygynyň ýokdugyny öňe sürýärler. Ylmy we filosofiki düşündirişler älemiň we ýaşaýşyň çylşyrymlylygyna we gelip çykyşyna düşünmek üçin ýeterlikdir we şonuň üçin ylahy barlygyň zerurlygynyň ýokdugyny görkezýär. Bu argumentler ateistleri Hudaýyň barlygy baradaky adaty ynançlara garşy çykmaga gönükdirýär.

Soňy

Bu ýerde agzalan argumentler has gysgaça aýdylyp geçildi. Käbir sözler köp gaýtalanylan bolup biler. Bu ýerdäki esasy maksat adamlary şübhelenmäge itermek.